طبیعت گردی ناصرالدین شاه: تفرج و گشت و گذار ظاهرا یکی از مهم‌ترین فعالیت‌های ناصرالدین‌شاه در دوران سلطنتش بوده است! این واقعیتی است که سفرنامه‌های به جا مانده از خود شاه و برخی از اطرافیانش گواه آن هستند.
ناصر الدین شاه قاجار
ناصرالدین‌شاه (۲۵ تیر ۱۲۱۰ – ۱۲ اردیبهشت ۱۲۷۵ / ۱۶ ژوئیه ۱۸۳۱–۱ می ۱۸۹۶) که پیش از دوران پادشاهی ناصرالدین میرزا خوانده می‌شد، معروف به «قبلهٔ عالم»، «سلطان صاحبقران» و بعد از کشته شدن توسط میرزا رضا کرمانی «شاهِ شهید»، چهارمین شاه ایران از دودمان قاجار بود. او از ۱۲۲۷ تا ۱۲۷۵ با نزدیک به ۵۰ سال پادشاهی، پس از شاپور دوم ساسانی و تهماسب اول صفوی طولانی‌ترین دورهٔ پادشاهی در میان تمامی شاهان تاریخ ایران را داراست.
او به افتخار نیم قرن سلطنت بر ایران، خود را صاحبقران نامید. او همچنین نخستین پادشاه ایرانی بود که خاطرات خود را نوشت. او نخستین پادشاه ایرانی بود که در رأس هیئت حاکمه عازم اروپای نوین شد.
دوران حکومت ناصرالدین شاه آخرین حکومت در ایران با شیوهٔ پادشاهی مطلقه بود. او نخستین پادشاه ایرانی بود که در رأس هیئت حاکمه عازم اروپای نوین شد. سید علی‌محمد باب، مؤسس آئین بابی به‌دستور او تیرباران شد. ناصرالدین شاه نخستین صدراعظم خود امیرکبیر را که اصلاحات اداری، مالی و فرهنگی مهمی انجام داده بود، به قتل رساند.
ناصرالدین‌شاه در سال ۱۲۷۵ خورشیدی و در آستانهٔ مراسم پنجاهمین سال پادشاهی‌اش به‌ضرب گلوله در سن ۶۴ سالگی توسط میرزا رضا کرمانی که یکی از پیروان سید جمال‌الدین اسدآبادی بود، ترور شد. او را در حرم شاه عبدالعظیم در شهر ری در جنوب شهر تهران به خاک سپردند. در اوایل دههٔ هفتاد زمانی که موزهٔ گلستان در کاخ گلستان بازگشایی شد مقبرهٔ او توسط صادق خلخالی از حرم شاه عبدالعظیم در شهر ری در این موزه به نمایش عمومی درآمد.
در دورهٔ حکومت ناصرالدین‌شاه بسیاری از اختراعات، ابداعات، مفاهیم، خدمات و ادارات و سازمان‌های دنیای غرب برای اولین بار وارد ایران شد که می‌توان به دوربین عکاسی، تلگراف، ضرب سکه، چاپ اسکناس و تمبر، انتشار روزنامه، چراغ گازی، راه‌آهن، سازهای موسیقی غربی مانند پیانو، ثبت اسناد رسمی، بانک، پلیس، نیروی دریایی، سالن تئاتر، مدرسه (دخترانه و پسرانه) و دانشگاه (دارالفنون) اشاره کرد.
اولین فراماسونری در ایران در سال ۱۲۳۹ خورشیدی و در زمان ناصرالدین‌شاه قاجار وارد ایران شد. به‌درخواست ناصرالدین شاه قاجار درپی قراردادی بین ایران و امپراتوری روسیه (۱۲۵۷ خورشیدی)، نیروی نظامی بریگاد قزاق سازماندهی شد. این نیرو که توسط افسران روسی رهبری می‌شد، عامل مهم گسترش سریع نفوذ روسیه در سال‌های بعد گردید.
ناصرالدین شاه نقش مهمی در گسترش و توسعهٔ رسوم شیعی همانند عزاداری و اجرای تعزیه داشت. او پشتیبان و ترویج‌کنندهٔ تعزیه بود، در سال ۱۲۴۷ خورشیدی فرمان بنای تکیه دولت را صادر کرد که از اصلی‌ترین اقدامات او در گسترش ترویج آئین شیعی به حساب می‌آید. او برای ترمیم، نوسازی و زیباسازی حرم‌های امامان و امامزادگان شیعه ازجمله حرم حسین بن علی، حرم عسکریین و علی بن موسی‌الرضا اقداماتی انجام داد.
همچنین روز غدیر خم، زادروز علی بن ابی‌طالب و حجت بن الحسن نیز در دورهٔ زمامداری او به شکلی رسمی در زمرهٔ جشن‌های ملی درآمد. ناصرالدین شاه یکی از اولین عکاسان ایرانی بود. او به شعر علاقه داشت و با تخلص ناصر از خود دیوان شعری بر جای گذاشته است. او همچنین نخستین پادشاه ایرانی بود که خاطرات خود را نوشت.
طبیعت گردی ناصرالدین شاه
به گزارش فرادید؛ اما غیر از سفرنامه‌ها، عکس‌هایی از این سفرها نیز ثبت شده که اغلب آن‌ها را آنتوان سوروگین از عکاسان معروف دوران قاجار گرفته است.
در اینجا پنج مورد از عکس‌های سوروگین را ملاحظه می‌کنید که طبیعت گردی ناصرالدین شاه و اطرافیانش را در تفرج‌گاه‌های مختلف و در حال انجام فعالیت‌های مختلف از هندوانه خوردن گرفته تا خواندن کتاب به تصویر کشیده‌اند. این عکس‌ها در اصل سیاه و سفید هستند و به وسیلۀ نرم‌افزار به صورت رنگی درآمده‌اند. ناصرالدین شاه قاجار در حال گردش و تفریح را ببینید. با مطلب ناصرالدین شاه در حال گردش و تفریح همراه باشید.
عکس هایی از ناصرالدین شاه در حال گردش و تفریح
به گزارش فرادید، در عکس اول که مکان دقیق آن معلوم نیست و ممکن است محوطۀ یکی از کاخ‌ها یا یکی از تفرج‌گاه‌های خارج از شهر باشد، ناصرالدین‌شاه و درباریان در حالی در مقابل دوربین عکاس ژست گرفته‌اند که یک سینی خالی و چند نیمۀ هندوانه در مقابل آن‌ها بر روی چمن‌ها دیده می‌شود. خود شاه در این تصویر بر روی چهارپایۀ کوچکی نشسته که آن را معمولا در تفرجگاه‌ها به همراه داشته و در بعضی از عکس‌های دیگر نیز دیده می‌شود.
عکس دوم مربوط به مسیر سفر به دشت لار است. در این عکس شاه مانند همراهانش سوار بر اسب است و با چتری که بالای سر دارد از دیگران قابل تشخیص است. پسر نوجوانی که در سمت راست شاه سوار بر اسب سفید دیده می‌شود عزیزالسلطان یا ملیجک دوم است که از خردسالی در نزد شاه بسیار محبوب بود. دشت لار از شکارگاه‌های همیشگی ناصرالدین شاه به شمار می‌آمد.
عکس سوم در دشت لار و به طور خاص در منطقۀ یورت خانلرخان گرفته شده. تاریخ این عکس به خرداد یا تیر سال ۱۲۶۹ شمسی برمی‌گردد؛ یعنی شش سال قبل از ترور ناصرالدین‌شاه. شاه در این تصویر در زیر سایبان و کنار رودخانه نشسته است. شخصی که در کنار شاه بر روی زمین نشسته عبدالعلی خان ادیب‌الملک است که در حال خواندن کتابی برای شاه به نظر می‌رسد.
چهارمین عکس مربوط به تفرج شاه و درباریان در منطقۀ شمیران است. آبشار شمیران یکی از مقاصد تفریحی محبوب ناصرالدین‌شاه بود. صندلی کوتاه و مخملی شاه در این عکس نیز دیده می‌شود.
عکس پنجم نیز در مقابل آبشار شمیران گرفته شده است. در این عکس شاه به همراه درباریان در مقابل دوربین عکاس ایستاده است. در این عکس در دست یکی از افرادی که در سمت راست شاه ایستاده یک دوربین شکاری زیبا دیده می‌شود. نفر دیگر هم چتر شاه را در دست دارد.
عکس آخر به احتمال زیاد در جریان یکی از سفرهای کوتاه شاه در حوالی تهران گرفته شده است. در این تصویر خود شاه بر روی صندلی نشسته و به دوربین نگاه می‌کند. کودکی که در سمت راست شاه ایستاده عزیزالسلطان معروف به ملیجک دوم است.
در این تصویر درباری‌ها و آشپزهای قصر در حال تهیۀ مقدمات غذا هستند. عده‌ای در حال پوست کندن بادمجان هستند و برخی مخلفات هم در سینی‌هایی گذاشته شده و برای ریختن در دیگ غذا آماده شده‌اند.
سفرهای ناصرالدین شاه به فرنگ
سفر اول: سفر ناصرالدین شاه به اروپا در فروردین ۱۲۵۲ شمسی بود. قبل او هیچ یک از شاهان ایران به اروپا سفر نکرده بودند. در آن زمان بیست و پنج سال از حکومت ناصرالدین شاه می‌گذشت و او ۴۳ ساله بود. در این سفر، میرزا حسین خان سپهسالار، شاه را همراهی می‌کرد. ناصرالدین شاه در سفرش به کشورهای آلمان، انگلیس، فرانسه، اتریش، سوئیس، بلژیک و عثمانی سفر کرد.
دومین سفر: دومین سفر ناصرالدین شاه به اروپا در فروردین ۱۲۵۷ خورشیدی بود. او از شهرهای نخجوان و تفلیس به مسکو رفت. او در روسیه با الکساندر دوم دیدار کرد و سپس به آلمان رفت و در آنجا با ویلهلم اول، امپراطور آلمان دیدار کرد و سپس به شهر پاریس رفت و با رئیس‌جمهوری این کشور ملاقات کرد.
سفر سوم: یک سال پیش از سفر ناصرالدین شاه قاجار به اورپا، او از سوی رئیس‌جمهوری فرانسه، تزار روسیه و سلطان عبدالحمید شاه عثمانی، برای بازدید از این کشورها دعوت شد. ناصرالدین شاه قصد سفر به انگلستان را داشت؛ اما از طرف این کشور دعوتنامه نداشت. سفیر انگلستان از ملکه خواست برای ناصرالدین شاه دعوتنامه بفرستد و ملکه چنین کرد. ناصرالدین شاه علاوه بر انگلیس، به شهر آمستردام نیز رفت و مورد استقبال خاندان سلطنتی این کشور قرار گرفت.
