کتان (Linum usitatissimum) گیاهی یک ساله است. دانه‌های آن تقریباً شش میلی‌متر طول و بیضی‌شکل، صاف، براق و عدسی با رنگ طلایی-قهوه‌ای است. کتان موارد استفاده زیادی برای سلامتی و زیبایی دارد. یعنی می توان از دانه کتان به عنوان میان وعده و شربت های خوشمزه یا در صنعت زیبایی استفاده کرد. بنابراین در این مطلب از سری مطالب سلامت به فواید دانه کتان برای سلامتی و زیبایی می پردازیم. با استفاده منظم از دانه کتان می توانید سلامت کلی بدن تان را تضمین کنید.
بیشتر بخوانید: فواید شگفت انگیز سیر برای سلامتی: از کاهش وزن تا کنترل قند خون
ارزش غذایی دانه کتان
دانه کتان منبع خوبی از اسیدهای چرب ضروری و اسیدهای آلی است. همچنین منبعی غنی از فیبرهای غذایی، پروتئین، آنتی اکسیدان ها، ویتامین های E، K، C، B1، B3، B5 و B6 است. منبع خوبی از مواد معدنی مانند منیزیم، کلسیم، فسفر، آهن، روی و مقداری سدیم است.
درصد مواد مغذی (%)
چربی ۴۱
پروتئین ۲۰
کل فیبر رژیمی ۲۸
چربی اشباع شده ۹.۰
چربی تک غیراشباع ۱۸.۰
اسید لینولئیک (اسید چرب امگا 6) ۱۶.۰
لینولنیک اسید (اسید چرب امگا 3) ۵۷.۰
کاربردهای درمانی دانه کتان
دانه کتان به دلیل خواص آنتی اکسیدانی و جوان کننده سلول مورد مطالعه های فراوانی قرار گرفته است. هزاران سال است که از آن به عنوان دارو استفاده می شود. مطالعات اپیدمیولوژیک و بالینی مختلف نشان داده اند که اجزای فعال زیستی دانه کتان پتانسیل جلوگیری از چندین بیماری مانند سکته مغزی، دیابت، بیماری های قلبی عروقی، سرطان و غیره را دارند.
حتی تاریخ کاربردهای دارویی دانه کتان را مستند کرده است. پدر علم پزشکی بقراط مصرف دانه کتان را برای تسکین درد شکم در دوران یونان باستان توصیه می کرد.
فواید دانه کتان
لیگنان‌های موجود در دانه‌های کتان منبع خوبی از فیبر محلول هستند و فعالیت‌های بیولوژیکی متنوعی دارند. مشتقات آن به لیگنان‌های پستانداران متابولیزه می‌شوند. دانه‌های کتان حاوی مقادیر زیادی مواد مغذی هستند و فواید سلامتی متعددی دارند.
۱.فواید دانه کتان در کنترل بیماری های مرتبط با سبک زندگی
دانه کتان حاوی اسیدهای چرب غیراشباع چندگانه و فیبر رژیمی است. بنابراین به عنوان یک غذای مطلوب در نظر گرفته می شود که به کاهش خطر بیماری های مرتبط با سبک زندگی کمک می کند.
بیشتر بخوانید: فواید شگفت انگیز سیر برای سلامتی: از کاهش وزن تا کنترل قند خون
۲. فواید دانه کتان برای سلامتی و زیبایی، ضد دیابت
بر اساس مطالعات انجام شده، مصرف دانه های کتان توسط افراد سالم باعث بهبود حداکثر مقادیر گلوکز در آنها می شود. علاوه بر این، مکمل لیگنان در رژیم غذایی روزانه در بیماران دیابتی نوع 2 منجر به پیشرفت های کم و کنترل قابل توجهی قند خون شد. همچنین دانه کتان حساسیت به انسولین را از بین می برد.
۳.فواید دانه کتان در کنترل سایر بیماری های
دانه کتان به دلیل رژیم غذایی پرچرب، تجمع چربی احشایی و کبد را کاهش می دهد. هیپرکلسترولمی، هیپرانسولینمی، هیپرلیپیدمی و هیپرلپتینمی را بهبود می بخشد. این توانایی دانه کتان مکن است به پیشگیری از چاقی کمک کند. لیگنان موجود در دانه کتان برای کاهش عوامل خطر نسبی برای اختلالات قلبی مرتبط با بیماری‌های سبک زندگی مانند دیابت، تصلب شرایین و فشار خون بالا مفید است.
به علاوه دانه کتان به بهبود این بیماری ها کمک می کند:
۱.کاهش برخی از سطوح کلسترول کل و لیپوپروتئین
۲.کاهش جذب گلوکز پس از غذا
۳.کاهش برخی از نشانه های التهاب
۴.افزایش سطح سرمی پیش ساز طبیعی اسیدهای چرب محافظ قلب
۴. فواید دانه کتان برای سلامتی و زیبایی، فعالیت آنتی اکسیدانی
دانه های کتان سرشار از آنتی اکسیدان هایی هستند که در لیگنان ها وجود دارد. این فعالیت آنتی اکسیدانی مسئول توانایی دانه کتان برای جلوگیری از پیری زودرس پوست و رنگدانه و تقویت ایمنی است. به علاوه خاصیت آنتی اکسیدانی دانه کتان توانایی کاهش تجمع پلاکتی و سطح کلسترول تام را دارد. فعالیت آنتی اکسیدانی نیز به عنوان مسئول اثر هیپوگلیسمی در دیابت نوع 2 پیشنهاد می شود
۵. فعالیت ضد سرطانی
دانه کتان روی نمونه های حیوانی نشان داده است که باعث کاهش علائم خطر اولیه سرطان زایی پستان و کولون می شود. لیگنان های دانه کتان به دلیل توانایی آنها در کاهش اندازه تومور پستانی در موش های تحت درمان با سرطان مورد مطالعه قرار گرفته است. این مطالعات تاثیر مصرف دانه کتان بر کاهش نشانه های خطر سرطان در انسان را نشان داد. در واقع خوردن روزانه دانه کتان در رژیم غذایی باعث تحریک تغییرات هورمونی مختلف در بدن باعث کاهش خطر ابتلا به سرطان سینه می شود.
۶.فواید دانه کتان برای سلامتی و زیبایی، بهبود سلامت استخوان
اسیدهای چرب دانه کتان با جلوگیری از چرخش بیش از حد استخوان، سلامت استخوان را تقویت کرده و از پوکی استخوان جلوگیری می کند.
بیشتر بخوانید: پیشگیری و درمان طبیعی انسداد عروق با یک دمنوش معجزه گر!
۷. بهبود بیماری های کلیوی
طبق مطالعات انجام شده در مدل‌های حیوانی، مشتقات دانه کتان، مانند روغن و لیگنان‌های سست، پیشرفت بیماری‌های کلیوی مانند بیماری کلیه پلی کیستیک را تغییر می‌دهند. مطالعات هنوز تایید نکرده اند که کدام جزء موجود در دانه کتان مسئول اثر محافظتی کلیوی آن است.
۸.فواید دانه کتان برای سلامتی و زیبایی، سلامت دستگاه گوارش
فیبرهای غذایی با محلول و نامحلول زیاد موجود در دانه کتان به حفظ حرکات منظم روده کمک می کند و در نتیجه یبوست را کنترل می کند. منیزیم موجود در دانه کتان مسئول شل شدن عضلات دستگاه گوارش و در نتیجه حفظ روده سالم است.
۱۰. جوانی و زیبایی پوست
در آیورودا از دانه کتان به عنوان آتاسی نام برده می شود که دارای خواص مفید مختلفی برای پوست است. مانند درخشش، استحکام کششی یا خاصیت ارتجاعی پوست، حفظ رطوبت، از بین بردن لکه ها و جوانی پوست. به علاوه دانه کتان برای از بین بردن خشکی و حساسیت های پوستی مفید است.
روش استفاده از دانه کتان
دانه کتان را می توان به روش های مختلفی به رژیم غذایی روزانه اضافه کرد که شامل موارد زیر می شود.
۱.دانه کتان را می توان به شکل آسیاب شده استفاده کرد و به نوشیدنی هایی مانند اسموتی ها، میلک شیک ها اضافه کرد.
۲.از دانه های کامل کتان یا روغن بذر کتان نیز می توان به عنوان مکمل غذایی استفاده کرد.
۳.از دانه های کتان به دلیل خاصیت ژلاتینی می توان برای جایگزینی تخم مرغ استفاده کرد.
۴.با پزشک آیورودا خود برای مشاوره در مورد شکل و دوز آن مطابق با وضعیت سلامتی خود مشورت کنید.
عوارض جانبی دانه کتان
۱.برخی از مواد ضد مغذی در دانه کتان وجود دارد که ممکن است مسئول اثرات نامطلوب سلامتی باشد.
۲.محتوای اسید فیتیک دانه کتان ممکن است باعث کاهش جذب مواد مغذی مانند کلسیم، روی، منیزیم، مس و آهن شود.
۳.گلیکوزیدهای سیانوژنیک هیدروژن سیانید آزاد می کنند که یک مهارکننده قوی تنفسی است.
۴.تیوسیانات های تشکیل شده به دلیل گلیکوزیدهای سیانوژن با جذب ید توسط غده تیروئید تداخل می کنند و قرار گرفتن در معرض طولانی مدت ممکن است خطر اختلالات مرتبط با کمبود ید مانند گواتر و کرتینیسم را افزایش دهد.
۵.در زنان، نفخ شکم و اسهال خفیف ممکن است به عنوان عوارض جانبی دانه کتان مشاهده شود.
بیشتر بخوانید: فواید روغن میخک، از مسکن طبیعی ضد درد تا افزایش قوای جنسی در مردان
