سلسله مراتب اداری در دوره صفویه به دلیل توسعه ساختار حکومتی، وجود ارتش منظم، و مرکزیت‌گرایی در امور اداری و سیاسی، ساختار پیچیده و سازمان‌یافته‌ای داشت. در ادامه این مطلب با منصب داروغه و کلانتر در دوره صفوی آشنا خواهیم شد.
احتمالا بپسندید: استایل کت و شلواری مریم معصومی در حاشیه مراسم جشن حافظ + عکس
شاید بپسندید: دنیز گورکان بازیگر نقش ساره در “سریال داستان یک شب”+ عکس های شخصی
داروغه و کلانتر در دوره صفوی
دو منصب داروغه و کلانتر در دوره صفوی که در سریال مهیار عیار از آن بسیار یاد می شود در سلسله مراتب اداری دوره صفوی جزو کارگزاران ایالتی محسوب می شدند که در ایالت‌ها و نواحی کوچک‌تر فعالیت می‌کردند:
- کلانتران: مسئول جمع‌آوری مالیات و اجرای قوانین محلی.
- داروغه‌ها: مسئول حفظ نظم و امنیت در شهرها.
در ادامه به معرفی جایگاه و میزان قدرت این دو منصب خواهیم پرداخت.
احتمالا بپسندید: بیات کلاهبردار و زنش پس از 20 سال در کنار هم، زن بیات “سریال خانه به دوش” مثل قالی کرمانه + عکس
منصب کلانتر
کلانتر در منابع تاریخی با عنوان رئیس شهر از آن نام برده‌اند. در مورد سابقه تاریخی منصب کلانتر بین محققان اختلاف‌نظرهایی وجود دارد. برخی معتقدند که واژه مزبور نخستین مرتبه در عصر صفویه به کار رفته است.
به‌طور معمول پس از پادشاه و حاکم در اداره شهرهای کشور در بخش‌های مختلف کلانتر در صدر هرم سیاسی و اداری قرار داشته است. کلانتر یکی از مهم‌ترین مقامات رسمی در دوره صفویه بود که به‌حق می‌توان با مقام شهردار در دوره کنونی یکسان دانست. شاید یکی از دلایل اهمیت مقام کلانتر، حجم و اهمیت اموری بود که به وی محول می شد.
در دوره های صفویه و قاجاریه مقام و منصب کلانتر در حکم مدیر امور مالی و اداری شهر به شمار می‌رفت که بعد از حاکم و وزیران دومین مقام در کشور بعد از بیگلربیگی‌ها بود.
اختیارات کلانتر بیشتر به مسایل و امور داخلی شهر محدود می‌شد و تحت نظر حاکم کار می‌کرد. بنابراین رسیدگی به امور اجتماعی، اقتصادی و شهرداری بر عهده رییس شهر یا کلانتر بود. کلانتر کارهای شهرداری را بر عهده داشت و به مشکلات و کار مردم رسیدگی می‌کرد و دفاع از حقوق آنان را در برابر حاکم بر عهده داشت.
مثلاً در محاکم یا هنگامی که تحمیل زیادی به اهالی می‌شد، او اقدام می‌کرد. او می‌کوشید تا زحمات و کارهای مشکل به‌صورت یکنواخت بین همه مالیات‌دهندگان تقسیم شود و به بعضی‌ها اجحاف نشود. از آن گذشته کلانتر عوارض و مالیات‌ها را وصول می کردند. در شهرهای بزرگ‌تر اغلب کلانترهای متعددی وجود داشتند.
کَلانتر معنای بزرگ‌تر را می‌رساند. در گذشته بزرگ یا معتمد مردم در منطقه‌ای ویژه را می‌گفتند. در فارسی امروز واژهٔ «کلانتر» بعنوان معادل «شریف» انگلیسی (به انگلیسی: sheriff) به‌کار می‌رود. به مراکز نیروی انتظامی کلانتری می‌گویند ولی عنوان «کلانتر» برای نامیدن فرمانده پاسگاه نیروی انتظامی کاربرد ندارد.
به این ترتیب کلانتر بیشتر نماینده مردم صنف خود بود تا مأمور دولت. کلانتر در زمان صفویه وظایف و اختیار های قابل توجهی بر امور تجار و پیشه وران شهری داشت.وی کدخدا را نصب می کرد، در تقسیم مالیات ها در میان اعضای صنف شرکت می کرد و از آن ها در برابر تعدی اعمال حکومتی پشتیبانی می کرد.
«کلانتر» تنها در شهرها و محلات و صنوف شهری وجود نداشت، بلکه نواحی روستائی و طوایف عشایری نیز دارای «کلانتران» خود بودند. منصب کلانتر، به عنوان یک ساخت سنتی سیاسی، در سال ۱۳۳۵ ه. ش. رسماً ملغی شد.
منصب داروغه
انتصاب داروغه در دوره صفویه از اختیارات شاه بود که عموما این کار با صدور حکمی انجام می شد و گاه اختیار این امر به حاکمان ولایات تفویض می شد. به هر روی داروغه که از طرف شاه یا حاکم ایالت و ولایت برگزیده می شد، زیر نظر دیوان بیگی و حاکم ایالت به فعالیت می پرداخت.
در دوره صفویه شاه منصب داروغه را عموما به افراد برجسته ای از گروه نظامی و دیوانی اعطا می کرد. گاه تمایل بر آن بود که داروغه ها از میان خانواده های منصوب به سی و دو قبیله قدرت مند در ساختار حکومت صفوی انتخاب شوند.
اطلاعات موجود حاکی از آن است که در نیمه اول حکومت صفوی گرایش بر آن بود که منصب داروغه بیش تر به قزلباشان واگذار شود (الحسینی، ۱۳۷۹: ۲۹)، اما پس از برآمدن گروه های رقیب قزلباشان در حکومت صفوی معادله به هم خورد. از دوره شاه عباس اول منصب بسیار مهم داروغگی اصفهان که حکم حاکم پایتخت را داشت به گرجیان واگذار شد و به تدریج در نزد آنان موروثی شد.
آنان برای تصاحب این شغل باید مسلمان می بودند و تصدی این مقام بخش مهمی امور اساسی پایتخت را در اختیار آنان قرار می داد. به نظر می رسد شاه عباس به منظور کاهش قدرت قزلباشان تصدی منصب داروغه اصفهان را از آنان گرفت و در اختیار گرجیان قرار داد. در سایر نقاط کشور در این دوران منصب داروغگی به افراد مختلف از لایه های مختلف داده می شد و متصدی داروغگی پایتخت بود که از دوره شاه عباس تحت تأثیر معادلات سیاسی با عنصر نژادی ارتباط یافت.
اعطای منصب داروغگی به اشخاص غالبا در ازای خدمت درخشان، حسن سلوک و شایستگی، و گاه پاداش خوش خدمتی به شاهان که در نظر مقامات مورد پسند واقع می شد صورت می گرفت. خدمات شایان در جنگ ها و نشان دادن لیاقت و شایستگی در میدان نبرد نیز یکی از عوامل مهم در اعطای منصب داروغگی بود. واله اصفهانی در گزارشی به انتخاب داروغه ها از طرف شاه عباس دوم (۱۰۵۲-۱۰۷۷ ق) در جشن بهار ۱۰۵۵ ق در ازای خدمات شایسته آن ها اشاره کرده است.
داروغه از نظر اختیارات و مسئولیت ها، در مرتبه ای پایین تر از حاکم و تحت نظر وی، نظم و امنیت را در شهر و روستاهای اطراف برقرار می کرد. در مواقعی هم که حاکم ایالت را ترک می کرد، داروغه جانشین او می شد. گاهی اوقات نیز حاکمان به محل خدمت خود نمی رفتند بلکه کسی را در سمت داروغه از طرف خود به آن جا اعزام می کردند و خود در ایالت دیگری که حکومت آن جا را هم برعهده داشتند یا در پایتخت اسکان می گزیدند.
برایتان جالب خواهد بود
۱۰ بهترین هدیه شب یلدا برای عروس خانم!
چکامه چمن ماه، بازگشت به ایران و عکس قدیم و جدیدش + بیوگرافی
آرایش خاص و زیبای “بازیگر دزدِ دل خاتون” بیرون سریال مهیار عیار + عکس
تغییر قیافه دریا پینار اَک بازیگر سریال اتاق بغلی+عکس و بیوگرافی
۷ مهم ترین سنت شب یلدا که نیاکان ما انجام می دادند!
جشن تولد کنار ساحلی شیدا یوسفی، “مرجان سریال نون خ” با لباس بلوچی + عکس
ایده های جالب برای میوه آرایی شب یلدا+عکس
آتش تقی پور بازیگر “سریال چرخ گردون” به همراه همسر جوان و معروف تر از خودش + عکس و بیوگرافی
چهره نانسی عجرم بدون آرایش که در صفحات مجازی وایرال شده+عکس
چهره متفاوت حامد محمودی خدمتکار خواجه خاتون بیرون از “سریال مهیار عیار” + عکس و بیوگرافی
سیمای بارلاس بازیگر نقش شهرزاد “سریال ترکی تو گریه نکن استانبول”+عکس های جذابش بیرون سریال
بازیگر نقش داروغه در سریال مهیار عیار به همراه همسر زیبا و دختر جذابش + عکس
