دلایل به وجود آمدن بیماری لوپوس چیست؟ || پیشگیری و درمان

بیماری لوپوس اریتماتوی سیستمیک که به‌طور معمول با نام درک بیماری لوپوس (لوپوس اریتماتوی سیستمیک) شناخته می‌شود، یک بیماری خودایمنی است که سالانه حدود ۰/۳۸ میلیون بزرگسال را در سراسر جهان درگیر می‌کند.

عوامل ژنتیکی تنها محرک ابتلا به لوپوس نیستند؛ عوامل خطر دیگری نیز در بروز این بیماری نقش دارند. در ادامه، نگاهی جامع از علائم تا آزمایش‌های تشخیصی خواهیم داشت تا درک بهتری از خطرات احتمالی لوپوس به دست آوریم.

بیماری لوپوس چیست؟

لوپوس یک بیماری خودایمنی است؛ به این معنا که سیستم ایمنی بدن به‌جای محافظت، به بافت‌ها و اندام‌های بدن حمله می‌کند.

در مورد لوپوس، التهاب ناشی از این واکنش خودایمنی می‌تواند بخش‌های مختلفی از بدن را درگیر کند، از جمله مفاصل، پوست، سلول‌های خونی و اندام‌های حیاتی مانند قلب، مغز و ریه‌ها.

آیا لوپوس مسری است؟ خیر، لوپوس بیماری عفونی یا واگیردار نیست.

نوع رایج و شناخته‌شده‌ی آن، لوپوس اریتماتوی سیستمیک (SLE) است، اما انواع دیگری نیز وجود دارند، از جمله:

• لوپوس جلدی (پوستی): تنها پوست را تحت تأثیر قرار می‌دهد.

• لوپوس ناشی از دارو: در اثر مصرف برخی داروهای خاص ایجاد می‌شود و معمولاً موقتی است.

• لوپوس نوزادی: وضعیتی نادر که در آن نوزاد با علائم لوپوس به دنیا می‌آید.

مطالعه بیشتر: اختلالات ژنتیکی: علل و انواع شایع

علائم بیماری لوپوس

علائم لوپوس از فردی به فرد دیگر متفاوت است و می‌تواند به‌تدریج یا ناگهانی ظاهر شود.

علائم اولیه‌ی لوپوس شامل موارد زیر است:

• تب خفیف (حدود ۳۸ درجه سانتی‌گراد)

• ضعف یا خستگی مفرط و افزایش نیاز به خواب

• کم‌خونی

• مشکلات دستگاه گوارش

• درد، سفتی و ورم مفاصل

• خشکی دهان و چشم

• درد عضلانی، به‌ویژه در آرنج، انگشتان و شانه‌ها

• ورم در بازوها، پاها، صورت یا غدد لنفاوی

• تغییرات پوستی مانند جوش و ضایعات، اغلب به شکل پروانه‌ای

• ریزش مو به دلیل حمله‌ی خودایمنی به فولیکول‌های مو

• حساسیت به نور خورشید که باعث بثورات پوستی می‌شود

زنان بیشتر از مردان در معرض خطر لوپوس قرار دارند و علائمی مانند خستگی، تنگی نفس، تب، بثورات پوستی، و درد و ورم مفاصل در آن‌ها شایع‌تر است.

علائم شایع دیگر عبارت‌اند از:

• زخم‌های دهانی

• درد قفسه‌ی سینه

• لخته شدن خون

• سردرد

• گیجی

• از دست دادن حافظه

• مشکل در تنفس

• تغییر رنگ انگشتان دست و پا در مواجهه با سرما یا استرس

مطالعه بیشتر: بیماری‌های ارثی: انواع، نمونه‌ها و راه‌های پیشگیری

علل ابتلا به بیماری لوپوس

لوپوس زمانی رخ می‌دهد که سیستم ایمنی بدن به بافت‌های سالم حمله کند. با اینکه علت دقیق آن در برخی موارد ناشناخته است، اما عوامل ژنتیکی و محیطی نقش مهمی دارند، از جمله:

• سابقه خانوادگی لوپوس

• جنسیت (زنان بیشتر در معرض خطر هستند)

• سن (معمولاً بین ۱۵ تا ۴۵ سالگی)

• عوامل محیطی مانند قرار گرفتن در معرض نور خورشید، عفونت، استرس، آلودگی هوا، دود و گرد سیلیس

• مصرف برخی داروها از جمله داروهای فشار خون، ضد تشنج و آنتی‌بیوتیک‌ها

مطالعه بیشتر: درک آرتریت روماتوئید: علائم، علل و درمان

تشخیص بیماری لوپوس

به دلیل تنوع علائم، برای تشخیص دقیق لوپوس نیاز به آزمایش‌های مختلفی است، از جمله:

• آزمایش خون کامل

• تست سرعت رسوب گلبول قرمز (ESR)

• بررسی عملکرد کلیه و کبد

• آزمایش آنتی‌بادی هسته‌ای (ANA)

• تصویربرداری از قفسه‌ی سینه (اشعه ایکس)

• نوار قلب یا اکوکاردیوگرافی

• نمونه‌برداری از کلیه یا پوست

پیش‌بینی خطر ابتلا به لوپوس

علاوه بر آزمایش‌های معمول، تست‌های خودایمنی مانند آزمایش ژنومی IMMUNErisk می‌توانند با تحلیل ویژگی‌های ژنتیکی فرد، خطر ابتلا به لوپوس را پیش‌بینی کنند.

این آزمایش می‌تواند به شناسایی استعداد ژنتیکی برای ابتلا به لوپوس و سایر بیماری‌های خودایمنی کمک کند و زمینه‌ساز تغییرات سبک زندگی برای کاهش ریسک شود.

تست ژنتیکی IMMUNErisk از طریق اپلیکیشن U by Prodia همراه با خدمات خانگی رایگان در دسترس است!

مطالعه بیشتر: درک بیماری پسوریازیس و روش‌های درمان آن

پیشگیری از عود علائم لوپوس

اگرچه راهی قطعی برای پیشگیری از ابتلا به لوپوس وجود ندارد، اما برخی اقدامات می‌توانند شدت علائم یا احتمال عود بیماری را کاهش دهند:

• محدود کردن تماس با نور آفتاب، به‌ویژه بین ساعت ۱۰ صبح تا ۴ بعدازظهر و استفاده از لباس محافظ و ضدآفتاب

• فعالیت بدنی منظم

• خواب و تغذیه‌ی کافی

• ترک سیگار

• مشورت با پزشک درباره‌ی مصرف مکمل‌های ویتامین D یا کلسیم در صورت کمبود تماس با نور خورشید

مطالعه بیشتر: آزمایش خودایمنی: تشخیص، شناسایی زودهنگام و ارزیابی ریسک

درمان بیماری لوپوس

از آنجایی که تاکنون درمان قطعی برای لوپوس وجود ندارد، تمرکز درمان بر کنترل علائم است. روش‌های درمانی شامل:

• داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی (NSAIDs) برای کاهش درد، التهاب و تب

• داروهای ضد مالاریا برای تنظیم عملکرد سیستم ایمنی

• کورتیکواستروئیدها برای درمان عوارض کلیوی و مغزی

• داروهای سرکوب‌کننده‌ی سیستم ایمنی