عکسهای زنان در دوره قاجار: در دوران قاجار (۱۱۶۴-۱۳۰۴) زنان در جایگاه پایین‌تری نسبت به مردان قرار داشتند. تحقیقی مربوط به سال ۱۸۵۲–۱۸۵۳ از تهران نشان می‌دهد که حداکثر فقط یک درصد زنان صاحب ملک بودند و درصد کمتری حتی مغازه داشتند. امکان تحصیل برای زنان بسیار محدود بوده‌است. در ادامه با عکسهای زنان در دوره قاجار که رنگی شدند را مشاهده می کنید.
بدلیل فرهنگ ایرانی و اسلامی زن جایگاه ویژه ای داشته و همیشه مورد احترام جامعه قرار گرفته است. زن در دوره های مختلف ، ویژگی های ظاهری و وظایف مختلف و متفاوتی داشته است که ما در این مقاله می خواهیم شما را با سبک زندگی و عکسهای زنان در دوره قاجار آشنا کنیم.
وضعیت زنان در دوره قاجار
باور دیگر این بود که زنان نمی‌توانند باسواد شوند و مغز آنان قدرت پذیرش دانش را ندارد. باسوادی زنان ننگ محسوب می‌شد و بسیاری از زنان باسواد، آن را پنهان می‌کردند؛ مثلاً بعضی از همسران ناصرالدین شاه توانایی خواندن و نوشتن داشتند ولی شاه از این امر اطلاع نداشت.در این دوره زنان بیشتر اوقاتشان در خانه و به امور خانه‌داری و فرزندداری می‌گذشت. اما زنان خواه ازطریق تولید برای خانواده و خواه تولید برای امرار معاش نقش مهمی در معیشت خانواده ایفا می‌کردند؛ این نقش در اقتصاد کشور بی تأثیر نبود.
استفاده از نیروی جسمی زنان، در تولیدات دامپروری و کشاورزی بود. یکی از عرصه‌های اشتغال رایج زنان خدمتکاری آنها با عناوین متفاوتی چون «گیس سفید» و دایه در نزد خاندانهای متمول بود، به طوریکه وجود آنها از عوامل مهم در به گردش درآوردن چرخ زندگی خانواده‌های متمول به حساب می‌آمد؛ چراکه زنان این قبیل خانواده‌ها، به خاطر حفظ ظواهر اشرافی حتی المقدور از پرورش کودکان خودداری می‌کردند و نسبت به وظایف دیگر یک زن خانه‌دار، نظیر آشپزی، خرید از بازار و نظافت منزل نیز بیگانه بودند. زنان علاوه بر مشاغل خدماتی به طبابت سنتی با تکیه بر گیاهان دارویی می‌پرداختند.
زنان عهد قاجار در مبادلات تجاری و بازار نیز در سطح بسیار محدودی سهیم بودند؛ بدین صورت که یا مانند فروشندگان دوره گرد به فروختن پارچه در منازل می‌پرداختند؛ یا اینکه در خیابانها مشغول دستفروشی می‌شدند، از جمله در بازار «وکیل شیراز» و در «مسجد نو» و «شاهچراغ» این شهر زنان به کار «دستفروشی» مشغول بودند. جالب است! بدانیم که زنان در اواخر دوران قاجار و در زمان سلطنت احمدشاه (۱۳۲۷_ ۱۳۴۳ه.ق) وارد نظمیه می‌شدند و به عنوان پلیس مخفی در مکانهایی که به وجود آنان نیاز بود به خدمت می‌پرداختند.
فعالترین بُعد حضور اجتماعی زنان در دوره قاجار شرکت در مراسم عزاداری ماه محرم، روضه‌خوانی و نمایشهای تعزیه بود. مشاهده مراسم نمایشی تعزیه که در واقع بازسازی حوادث روز عاشورا بود، از علایق زنان بود. بعضی از زنان در دوران قاجار حتی به حکمرانی نیز رسیدند. «حُسْنِجهان» خانم ملقب به «والیه»، از دختران فتحعلیشاه، سالها در کردستان شخصاً با کمال استقلال حکمرانی کرد. «فخرالملوک» دختر «ناصرالدین شاه» مدت زمانی در قم دست‌اندرکار رتق و فتق امور شهر بود.
وضعیت زنان در دوره قاجار
در دوره قاجاریه ، بیشتر خانواده ها دخترشان را در سنین ۱۲ و ۱۳ سال و حتی بیشتر و کمتر به خانه بخت می فرستادند و معتقد بودند که دختر باید زود ازدواج کند و زندگی مستقلی داشته باشد.
دختران در دوره قاجاریه تقریبا مدت زمان کمی را در خانه پدرشان می گذراندند و باقی عمر را در خانه همسرشان سپری می کردند . همچنین آنها بعد از ازدواج زود بچه دار می شدند و در سن کم حس مادر شدن را تجربه می کردند و مسئولیت زیادی بر روی دوششان برای تربیت کودک ، قرار می گرفت.
به همین دلیل بسیاری از مادرها در سن ۳۰ سالگی نوه دار می شدند . همچنین دختران و پسران جوان حق تصمیم گیری و انتخاب همسر نداشتند و ازدواج ها به صورت سنتی و عقد دائم انجام می شد .
خانواده های فقیر به دلیل عدم توان مالی در تأمین نیاز های فرزندشان در ازای دریافت پول و سکه به ازدواج موقت دخترشان رضایت می دادند و این کار در جامعه کاملا جا افتاده بود . برخی از دختران جوان و زن های قاجار به دلیل جنگ های متداومی که در کشور رخ میداد دزدیده می شدند و به عنوان خدمتکار فروخته می شدند.
طلاق در زنان دوره قاجار
حق طلاق همانند امروزه ، در دوره ی قاجاریه هم با مردان بود و مردان می توانستند حتی بدون داشتن بهانه و دلیل درخواست طلاق بدهند. یکی از دلایل رایج برای طلاق در مردان قاجار ، عدم بارداری زن و رعایت نکردن عفاف و حجاب بود.
زنان هم می توانستند در صورت عدم نارضایتی از مرد و تأمین نشدن نیاز های مالی و ناتوانی جنسی مرد درخواست طلاق بدهند و از او جدا شوند.
وظایف زنان در دوره قاجاریه
در دوره قاجار ، کار کردن زن در فضایی بیرون از خانه جا نیوفتاده بود و برای بسیاری از خانواده ها عجیب و غیر قابل هضم بود. به همین دلیل تعداد کمی از زنان در دوره قاجاریه در بیرون از خانه مشغول به کار بودند و بیشتر آنها خانه دار بودند.
زنان قاجار در کنار تربیت و تعلیم فرزندانشان به کارهای خانه مانند نظافت و آشپزی می پرداختند و لوازم مورد نیاز برای خانه را خریداری می کردند.
همچنین آنها از مهارت های هنری خود در کنار کارهای خانه بهره می‌بردند و به پشم ریسی ، قالی بافی و سایر صنایع دستی می پرداختند. برخی از زنان قاجار اثرهای هنری که حاصل مهارتشان بوده است را می فروختند و برخی دیگر از آن در خانه خود استفاده می کردند.
جالب است بدانید در دوره قاجاریه و در قوم ترکمان الویت مردها ، ازدواج با زنان بیوه « یعنی زنی که همسرش فوت کرده باشد » بود . زیرا آنها مهارت کافی در دامداری ، کارهای خانه و … را داشتند و جزو زنان پخته و کامل به حساب می آمدند.
همانطور که در متن بالا خواندید داشتن مهارت و هنر کافی برای انتخاب همسر برای مردان بسیار مهم بوده و جایگاه آن زن بیشتر از سایر زن ها بود. در این دوره دخترهای جوان با بافتن قالیچه و بردن آن به خانه ی شوهر میزان مهارت و هنرشان را به رخ همسرشان می کشیدند.
عکسهای زنان در دوره قاجار که رنگی شدند
تکنولوژی رنگی کردن عکسهای سیاه و سفید که این روز‌ها به راحتی و از طریق نرم‌افزار‌های مختلف در دسترس قرار گرفته است، امکانی است که می‌تواند گذشته را به چیزی نزدیک و امروزی تبدیل کند. با این تکنیک، عکس‌هایی که بیش از صد سال قبل گرفته شده‌اند، گاهی به شکل باورنکردنی شبیه تصاویری تازه به نظر می‌رسند.
در اینجا تعدادی از عکس‌هایی را خواهید دید که آنتوان سوروگین (معروف به آنتوان خان) در دوران قاجار از زنان طبقات مختلف ثبت کرده است. در این بین عکس‌هایی از زنان حرمسرای ناصری و نیز تصاویری از زنان عادی را می‌توان دید.
کیفیت بالای این عکس‌ها که از آرشیو‌های مختلف به دست آمده‌اند، امکان تبدیل آنها به عکسهای رنگی شفاف را فراهم کرده است.
منبع : فرادید
