نشانه‌های سکته مغزی + راه‌های تشخیص سریع آن

نشانه‌های سکته مغزی: سکته مغزی یکی از شرایط اضطراری پزشکی است که نیاز به تشخیص و درمان فوری دارد. این عارضه زمانی رخ می‌دهد که جریان خون به مغز مختل شود و سلول‌های مغزی به علت کمبود اکسیژن و مواد مغذی آسیب ببینند. آگاهی از نشانه‌های سکته مغزی می‌تواند به نجات جان افراد کمک کند، زیرا هرچه درمان زودتر آغاز شود، احتمال بهبودی بیشتر خواهد بود. در این مطلب سلامت به بررسی نشانه‌های سکته مغزی، انواع آن و راه‌های تشخیص و پیشگیری می‌پردازیم.

۱. علائم اصلی سکته مغزی

نشانه‌های سکته مغزی ممکن است به‌طور ناگهانی ظاهر شوند و بسته به نوع سکته و ناحیه آسیب‌دیده در مغز متفاوت باشند. شایع‌ترین علائم سکته مغزی شامل موارد زیر است:

الف) ضعف یا بی‌حسی ناگهانی در صورت، بازو یا پا

معمولاً در یک طرف بدن رخ می‌دهد.

فرد ممکن است نتواند دست یا پای خود را حرکت دهد یا حس آن ناحیه کاهش یابد.

ب) مشکل در صحبت کردن و درک گفتار

فرد ممکن است دچار لکنت زبان شود.

توانایی درک صحبت‌های دیگران ممکن است کاهش یابد.

ج) اختلال در بینایی

تاری دید یا از دست دادن ناگهانی بینایی در یک یا هر دو چشم.

دید دوتایی یا مشکلات دیگر بینایی.

د) سرگیجه و عدم تعادل

فرد ممکن است دچار عدم تعادل و سرگیجه ناگهانی شود.

ناتوانی در راه رفتن یا افتادن غیرمنتظره.

هـ) سردرد شدید و ناگهانی

معمولاً بدون علت مشخص و به‌شدت دردناک.

ممکن است همراه با حالت تهوع و استفراغ باشد.

۲. انواع سکته مغزی

نشانه‌های سکته مغزی، سکته مغزی به سه نوع اصلی تقسیم می‌شود که هر یک نشانه‌ها و علائم خاص خود را دارند:

الف) سکته مغزی ایسکمیک (ناشی از انسداد شریانی)

شایع‌ترین نوع سکته مغزی (حدود ۸۷٪ موارد).

به علت لخته شدن خون یا انسداد عروق مغزی رخ می‌دهد.

معمولاً در اثر تصلب شرایین (سفت شدن عروق) یا تشکیل لخته‌های خونی ایجاد می‌شود.

ب) سکته مغزی هموراژیک (ناشی از خونریزی مغزی)

به دلیل پارگی یک رگ خونی در مغز اتفاق می‌افتد.

معمولاً در اثر فشار خون بالا، آنوریسم (گشاد شدن دیواره عروق) یا ضربه به سر رخ می‌دهد.

علائم شدیدتر و خطرناک‌تر از سکته ایسکمیک است.

ج) حمله ایسکمیک گذرا (TIA) یا سکته مغزی خفیف

به‌عنوان «هشدار سکته» نیز شناخته می‌شود.

علائم مشابه سکته مغزی دارد اما در عرض چند دقیقه تا چند ساعت از بین می‌رود.

ممکن است نشانه‌ای از خطر بالای سکته مغزی در آینده باشد و نباید نادیده گرفته شود.

۳. نحوه تشخیص سریع سکته مغزی

یکی از بهترین روش‌های تشخیص سریع سکته مغزی، استفاده از آزمون FAST است که شامل موارد زیر می‌شود:

F (Face – صورت): آیا یک طرف صورت افتادگی دارد؟ از فرد بخواهید لبخند بزند و بررسی کنید که آیا لبخند نامتقارن است.

A (Arms – بازوها): آیا فرد قادر به بلند کردن هر دو بازو به‌طور همزمان است؟ یکی از بازوها ممکن است دچار ضعف باشد و پایین بیفتد.

S (Speech – گفتار): آیا گفتار فرد نامفهوم یا عجیب به نظر می‌رسد؟ از او بخواهید یک جمله ساده را تکرار کند.

T (Time – زمان): اگر هر یک از این علائم مشاهده شد، فوراً با اورژانس تماس بگیرید، زیرا زمان در درمان سکته مغزی بسیار حیاتی است.

۴. عوامل خطر سکته مغزی

نشانه‌های سکته مغزی، برخی از عوامل خطرساز سکته مغزی قابل کنترل هستند، در حالی که برخی دیگر غیرقابل تغییر می‌باشند. مهم‌ترین این عوامل عبارتند از:

الف) عوامل غیرقابل تغییر

سن: خطر سکته مغزی با افزایش سن بیشتر می‌شود.

جنسیت: مردان بیشتر از زنان در معرض سکته مغزی هستند، اما احتمال مرگ ناشی از سکته در زنان بیشتر است.

سابقه خانوادگی: اگر یکی از اعضای خانواده دچار سکته مغزی شده باشد، احتمال بروز آن افزایش می‌یابد.

ب) عوامل قابل پیشگیری و کنترل

فشار خون بالا: مهم‌ترین عامل خطر برای سکته مغزی.

دیابت: قند خون بالا می‌تواند به عروق خونی آسیب برساند و خطر سکته را افزایش دهد.

کلسترول بالا: باعث انسداد عروق مغزی می‌شود.

سیگار کشیدن: نیکوتین و مونوکسیدکربن موجود در سیگار به رگ‌های خونی آسیب می‌زنند.

چاقی و عدم تحرک: سبک زندگی ناسالم منجر به افزایش احتمال سکته می‌شود.

مصرف الکل و مواد مخدر: مصرف زیاد الکل و مواد مخدر مانند کوکائین می‌تواند خطر سکته مغزی را افزایش دهد.

۵. اقدامات فوری در هنگام بروز سکته مغزی

در صورت مشاهده علائم سکته مغزی در خود یا دیگران، اقدامات زیر را انجام دهید:

فوراً با اورژانس تماس بگیرید (۱۱۵ در ایران).

فرد را در وضعیت راحت قرار دهید و آرامش خود را حفظ کنید.

اگر هوشیاری فرد کاهش یافته است، او را به پهلو بخوابانید تا از خفگی جلوگیری شود.

از دادن غذا، نوشیدنی یا دارو به فرد خودداری کنید.

۶. پیشگیری از سکته مغزی

نشانه‌های سکته مغزی، برای کاهش خطر سکته مغزی، رعایت نکات زیر توصیه می‌شود:

کنترل فشار خون: فشار خون خود را به‌طور منظم اندازه‌گیری کنید و در صورت بالا بودن آن، اقدامات لازم را انجام دهید.

رژیم غذایی سالم: مصرف میوه‌ها، سبزیجات، غلات کامل و ماهی را افزایش دهید و از مصرف غذاهای پرچرب و فرآوری‌شده پرهیز کنید.

ورزش منظم: فعالیت بدنی حداقل ۳۰ دقیقه در روز به کاهش خطر سکته کمک می‌کند.

ترک سیگار و محدود کردن مصرف الکل: این کار باعث بهبود سلامت عروق خونی می‌شود.

کنترل دیابت: سطح قند خون خود را کنترل کنید و رژیم غذایی مناسبی داشته باشید.

سخن آخر

سکته مغزی یک وضعیت خطرناک و تهدیدکننده حیات است که می‌تواند منجر به ناتوانی‌های جدی یا حتی مرگ شود. آگاهی از نشانه‌های سکته مغزی و اقدام سریع برای درمان می‌تواند تأثیر زیادی در کاهش عوارض آن داشته باشد. همچنین، با اتخاذ یک سبک زندگی سالم و کنترل عوامل خطر، می‌توان از بروز سکته مغزی پیشگیری کرد. اگر شما یا یکی از نزدیکانتان علائم سکته مغزی را تجربه کردید، بدون اتلاف وقت با اورژانس تماس بگیرید و اقدامات لازم را انجام دهید.